Wat is DEET en hoe werkt het tegen muggen en andere insecten?
DEET – wij praten erover op diverse pagina’s. Je leest erover of verschillende websites. Je ziet het op de verpakking staan van de anti-muggenspray die je koopt. Er wordt immers door diverse reisorganisaties geadviseerd dat je anti-muggenmiddelen mét DEET moet kopen. Meestal doen we dit braaf en ook wij van Muggeninfo.nl geven in de meeste gevallen aan dat je dergelijke producten moet aanschaffen. Maar wat is DEET eigenlijk precies? Op deze pagina lees je alles over dit stofje.
Insecten zoals muggen en teken kunnen ons niet alleen hinderen met jeukende beten, maar ze kunnen ook ziekten overbrengen zoals malaria. DEET, een krachtig insectenwerend middel, is al decennialang een vertrouwde bondgenoot in de strijd tegen deze vervelende beestjes. Maar wat is DEET eigenlijk en waarom werkt het zo goed tegen muggen? Lees verder om te ontdekken hoe DEET werkt, of het veilig is voor gebruik, en welke alternatieven er zijn als je liever muggenspray zonder DEET gebruikt.
Wat is DEET?
DEET, een afkorting die voluit ‘N.N-diethyl-metatoluamide’ betekent, is het bekendste en meest gebruikte anti-insectenmiddel ter wereld. Het is bijzonder effectief, niet alleen tegen muggen, maar ook tegen andere insecten zoals teken en dazen. Naast DEET-spray, zijn er ook DEET-lotions en -muggenmelk op de markt.
Oorsprong van DEET
We schrijven Deet vaak met kleine letters, maar eigenlijk is dit incorrect. Aangezien het een afkorting betreft is het in principe de bedoeling om dit voluit met hoofdletters te schrijven: DEET dus. Een chemisch middel dat de officiële naam ‘N.N-diethyl-metatoluamide’ draagt en tegenwoordig bekend staat als het bekendste anti-insectenmiddel. Niet alleen tegen muggen, maar ook zeer effectief tegen onder andere teken(beten).
Het product werd in 1944, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, ontwikkeld door de wetenschapper Samuel Gertler van de United States Department of Agriculture, oftewel het Amerikaanse Ministerie van Landbouw. Speciaal bedoelt voor het Amerikaanse leger. Gertler bedacht dit aangezien hij zelf in zijn dienstperiode in de jungle had moeten vechten en daar lek werd geprikt door die irritante muggen. Daarbij waren de gevechten tijdens de Japanners aanleiding voor een uitgebreid onderzoek naar insecten. Immers wisten de Japanners meerdere gebieden en eilandjes eenvoudig te veroveren, terwijl de Amerikaanse soldaten in grote getale uitgeschakeld werden. Wat de Japanner wel wist – en de Amerikaan blijkbaar niet – was dat hele gebieden onbegaanbaar bleken door een tergende oogstmijt: een gruwelijk beest dat zich letterlijk door stof en lichaam heen vrat. Het zorgde ervoor dat een derde van de Amerikaanse troepen werd uitgeschakeld.
Aanleiding dus voor Gertler om iets nieuws te ontdekken en dat vond hij betrekkelijk snel. In eerste instantie werd dit middel getest in de vorm van pesticide om landbouwgewassen te beschermen. Pas 2 jaar later, in 1946 kregen de eerste militairen het zogenoemde “bug juice” [insectensapje] mee op hun missies naar respectievelijk Vietnam en overige Zuid-Aziatische landen. Overige burgers konden pas vanaf 1957 kennis maken met dit ‘sapje’, een kleurloze, olieachtige stof.
Hoe werkt DEET?
In hoeverre werkt DEET nu eigenlijk? We weten dat alle bekende anti-muggensprays, -melk en -lotions een bepaalde concentratie heeft. Voorheen werd altijd gedacht dat de geursensoren van de mug door de concentratie dermate verstoord werd, dat zij het menselijk lichaam niet meer konden ruiken. Echter, in een studie uit 2008 is gebleken dat de mug DEET daadwerkelijk ruikt en in zekere zin de geur van deze stof weerzinwekkend vind. Daarom vliegt het insect het liefst met een grote boog om je heen als je een substantie met DEET draagt.
Tegen welke insecten werkt DEET?
DEET werkt niet alleen tegen muggen maar tegen alle insecten die houden van mensenbloed. Denk daarbij aan:
- Muggen
- (stekende) Vliegen
- Vlooien
- Bloedzuigers
- Bed wantsen
- Teken
- Vlooien
Is DEET schadelijk?
Er gaan steeds meer verhalen in de rondte dat DEET erg schadelijk is voor de mens. Aangezien het een chemisch middel betreft, is men al vlug van mening dat dit voor de mens niet goed kan zijn. In 2012 verscheen een studie van de Universiteit van Montpellier in Frankrijk dat de stof inderdaad de werking van zenuwen kan verstoren en zelfs beschadigen. Het werd echter alleen getest op insecten zelf en muizen en dit is altijd anders dan bij de mens zelf. Toch word er wel degelijk aangeraden om op te passen met hoge concentraties. Aangezien DEET in pure vorm zelfs metalen en lak aan kunnen tasten is dit statement niet heel vreemd.
Fabrikanten geven ook aan dat producten DEET beter niet op wondjes, geïrriteerde huid en onder kleding gebruikt kunnen worden, omdat het in zoverre je huid nog verder aantast en eveneens de stoffen van je kledij. Bij veelvuldig gebruik kan er sprake zijn van moeilijk ademhalen, brandende ogen en hoofdpijn. Echter, dit gebeurt alleen bij enorm hoge concentraties DEET en de meeste producten hebben tegenwoordig concentraties die niet hoger zijn dan 30 procent, om dit in ieder geval tegen te gaan.
DEET en baby’s en kinderen
Voor kinderen jonger dan 2 jaar wordt het gebruik van DEET-producten met een concentratie hoger dan 30 procent afgeraden. Ook is er DEET voor kinderen beschikbaar met lagere concentraties, aangezien kinderen het eerder in hun ogen en mond kunnen wrijven. Hoewel er nog geen definitieve studies zijn over de mogelijke effecten van DEET op de gezondheid van kinderen, is het altijd beter om voorzichtig te zijn.
DEET bij zwangerschap
Het is van belang om rekening te houden met het gebruik van DEET tijdens de zwangerschap of als je borstvoeding geeft. Hoewel het een zeer effectief anti-muggenmiddel is, is het raadzaam DEET-producten met een concentratie van meer dan 30% te vermijden. Omdat dit een belangrijk aspect is quoten we het Lareb:
‘Producten met 30% DEET zijn even effectief tegen muggensteken als producten met een hogere concentratie, wel is de werkingsduur korter. Er is maar weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van DEET in de zwangerschap. Er is vrijwel geen gedocumenteerde ervaring opgedaan in het 1e trimester. In een studie werden geen nadelige effecten gezien op de zwangerschap of het (ongeboren) kind bij gebruik in het 2e of 3e trimester.
DEET heeft toxische eigenschappen. Neurologische effecten kunnen optreden bij mensen die DEET gebruiken op de huid. Dit wordt echter voornamelijk gezien bij overmatig gebruik. Uit voorzorg wordt geadviseerd de blootstelling tijdens de zwangerschap zo laag mogelijk te houden. DEET wordt tot 17% door de huid geabsorbeerd en passeert de placenta.’
Verder geven ze als tip ‘Breng insectenwerende middelen bij voorkeur aan op beddengoed, klamboe of kleding en zo min mogelijk op de huid.’
Alternatieven voor DEET
Vraag je je af of er een natuurlijke vervanger voor DEET bestaat? Er zijn alternatieven, zoals citriodiol, een natuurlijk insectenwerend middel dat ook effectief is tegen muggen. In vergelijking met DEET (citriodiol vs DEET), heeft citriodiol minder potentiële bijwerkingen en is het minder schadelijk voor het milieu.
Ook Icaridin is een goed alternatief voor DEET. Net als DEET, is Icaridin ook effectief tegen een breed scala aan insecten, waaronder muggen, teken, en dazen.
Hoe gebruik je DEET op de juiste manier?
Het is belangrijk om te weten hoe je DEET op de juiste manier gebruikt. Als je bijvoorbeeld zonnebrandcrème en DEET samen gebruikt, smeer dan eerst de zonnebrandcrème op en wacht ongeveer een half uur voordat je de DEET aanbrengt. En mocht je je afvragen of DEET kleding kan beschadigen, het antwoord is ja. Het is dus beter om DEET niet onder je kleding te gebruiken.
Daarnaast kun je DEET smeren op je klamboe.
Waar kun je DEET kopen?
DEET-producten zijn verkrijgbaar in de meeste apotheken, maar ook gemakkelijk bij Bol.com. Je kunt ook speciale DEET-kledingspray kopen om je kleding te beschermen tegen insectenbeten.
