Malaria, Zika en zelfs Dengue: daar denken de meeste mensen toch wel aan als er gesproken wordt over zogenoemde ziektes die muggen kunnen verspreiden. Maar Chikungunya wordt daarnaast wat vergeten, terwijl ook dit type virus veelvuldig voorkomt. Het virus is niet dodelijk, maar wel degelijk gevaarlijk en als je het hebt, kun je er maanden last van houden.
Oorsprong Chikungunya-virus
Het Chikungunya-virus, dat ook wel afgekort wordt met de letters CHIKV, is een infectieziekte. Deze wordt veroorzaakt door een virus. Eigenlijk wordt dit type overgedragen door dezelfde soort muggen die Dengue (en ook Zika) verspreiden: muggen van het Aedes-type. Voornamelijk de gelekoortsmug (Aedes aegypti), ook wel Dengue-mug genoemd, en de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus) zijn de boosdoeners.
Ook dit type variant kent inmiddels een lange geschiedenis. Opvallend is natuurlijk de vreemde naam, dit heeft ook te maken van de herkomst. Volgens het RIVM zijn op basis van beschrijvingen de eerste symptomen al in de 18e eeuw, rond 1770 geconstateerd. Echter, hier werd nog geen aanduiding voor gegeven. Pas in 1955 verbond de geleerde M.C. Robinson na een uitbraak in Tanzania, een naam aan deze variant. Hij omschreef dit in zijn werk ‘An epidemic of virus disease in Southern Province, Tanganyika Territory in 1952–53’ (1955).
Immers was het land getroffen door dit virus, met name in de periode 1952-1953. Twee jaar later verbond hij deze naam aan deze ziektevariant. Chikungunya komt uit de taal van de Makonde (een soort Swahili), een ethische groep die in Zuid-Oost Tanzania (en deels in buurland Mozambique leeft). De term betekent ongeveer zoiets in de trant als “dat wat buigt” en Robinson koppelde dit hieraan, omdat hij constateerde dat mensen met deze ziekte vaak voorover buigen, als gevolgd van de afschuwelijke gewrichtspijnen die hiermee gepaard gaan.
3 Typen en locaties
Momenteel bestaan er drie genotypes van dit virus: het hangt dus samen met het gebied waar Chikungunya is opgelopen: de West-Afrikaanse, Oost-Zuid-Centraal Afrikaanse en een Aziatische variant. Het tweede genotype komt vaak overeen met de derde (er wordt ook wel gesproken van een Indische variant).
Over het algemeen komt het virus inmiddels over heel de wereld voor. Er zijn grote epidemieën geweest in grote delen van Afrika en Azië, waaronder in Vietnam, de Filipijnen, Sri Lanka en India. Meest recent was er een grote uitbraak in India in 2006 en overige landen in de Oost-Indische Oceaan.
In 2013 was er een grote uitbraak in het Caraïbische gebied, waaronder ook Suriname en Curaçao, en Midden-en Zuid-Amerika, maar volgens de GGD is dit nu over het hoogtepunt heen. Binnen Europa was er in 2007 sprake van een kleine uitbraak in Italië (met name in het Noorden), waarbij ongeveer 200 mensen besmet werden. In 2011 werd dit in (Zuid-)Frankrijk ontdekt.
Toch is er in Nederland nooit sprake geweest van grote aantallen. Des te meer, omdat het hier alleen gaat om de zogenoemde importgevallen: reizigers die in gebieden zijn geweest waar de Aedes-mug hen heeft gestoken. De kans dat je dit dus in ons land oploopt is miniem, maar mocht je gaan reizen, dan dien je er wel goed op te letten.
Ziekteverschijnselen
Als je besmet bent met het Chikungunya-virus, dan krijg je vaak dezelfde soort verschijnselen als bij Dengue (knokkelkoorts), maar toch zijn de gewrichtspijnen vaak in dit geval nog heftiger. Als je gestoken wordt door een Aedes-mug die dit type virus bijdraagt, dan kun je gemiddeld binnen 3 tot 7 dagen (varieert overigens tussen de 1 tot 12 dagen) last krijgen van deze gewrichtspijnen. Zoals de wetenschapper Robinson al omschreef: het is vaak zo heftig dat mensen er krom door lopen.
Hiernaast is er evenzeer sprake van een plotselinge hoge koorts, hoofd- en spierpijn en (rode) huiduitslag. Deze uitslag ontstaat meestal pas enkele dagen na het begin van de koorts. Daarbij krijgen sommige mensen ook last van oogaandoeningen, waaronder ontstoken slijmvliezen en soms heftig reageren op fel licht. Meestal houdt de koorts wel echt een paar dagen aan, soms een week. De huiduitslag, die dus na 2-3 dagen na het begin van de koorts begin, is vooral het heftigste bij kinderen. Zij krijgen vaak naast de rode puntjes, ook blaasjes.
Echter, de gewrichtspijnen kunnen erg lang aanhouden, ook als de koorts al lang voorbij is. Bij de meesten verdwijnen alle symptomen na 1 tot 3 weken. Het klinkt schrikbarend, maar 30 tot 40% blijft lang kampen met gewrichtspijnen, die vooral in de ochtend zeer pijnlijk zijn. Met name de polsen, enkels en de handen zijn het gevoeligst. Er bestaan gevallen van mensen die hier nog maanden last van houden, sommigen zelfs jaren en er zijn gevallen waarbij dit chronisch is. Dodelijk is de ziekte eigenlijk niet, maar dus wel degelijk gevaarlijk.
Preventie
Ook in het geval van Chikungunya is er wel gezocht naar een vaccin wat ervoor kan zorgen dat je immuun bent tegen dit virus, maar tot op heden is er nog niks gevonden wat het tegengaat. Zoals we ook bij gebieden vermelden waar Dengue en Zika voorkomt is het essentieel dat je bedekkende kleding draagt en je onbedekte huid goed insmeert met anti-muggenmiddelen waar DEET in zit. Muggen van het Aedes-type zijn voornamelijk in de vroege ochtend en namiddag actief maar dat betekent niet dat je op andere dagdelen niet gestoken kan worden. In sommige landen raadt men dan ook om onder een klamboe te slapen.
Ben je besmet, raadpleeg dan altijd een dokter. Je kunt eigenlijk alleen paracetamol gebruiken als medicijn. Aangezien de ziekte vanzelf over moet gaan, ook al kan dat dus even duren, kun je het beste gewoon uitzieken.
